drie dagen in surabaya

Nadat we vanaf Bali de veerboot naar Java hadden genomen, konden we lopen naar het treinstation, ongeveer vijhonderd meter. Dat was dus goed georganiseerd. We kochten deluxe treinkaartjes (executive-klasse) om naar Surabaya te treinen. 6 ½ uur voor 90.000 roepias (ongeveer 8 euro). Luxe verstelbare stoelen, airco en zeer grote beenruimte. De restauratiewagen zit ernaast en de hele dag door komen ze langs met eten, snacks en drinken.
Toen we de trein inkwamen werden we verwelkomt met keiharde Indonesische discomuziek op 2 schermen per coupe en tijdens de rit 3 films met Engelse ondertiteling of Engels gesproken. Maar de mensen spreken maar weinig Engels. Op Bali waren we hiermee erg verwend. Ook wel iedere km een moskee (tenzij er geen dorpen waren). Echt ongelooflijk. Echt moslimland hier! Het merendeel van de vrouwen loopt ook met een hoofddoek.
Het landschap is heel afwisselend met rijstvelden, kokospalmen, bananenbomen, maar ook tomaten en pinda’s. Veel dorpjes en slechts een stuk of 7 stops. We klommen met de trein naar 500 meter (gaf een van de dorpjes aan) en waarschijnlijk nog wel hoger en gingen 2 tunnels door.

Guesthouse Orchid in Surabaya ziet er netjes uit, alleen de badkamer is wat basic: we moeten mandien. Het kost dan ook maar 12 euro. De eerste indruk van Surabaya is erg, erg oud allemaal, die gebouwen. Geen restaurantjes in de buurt, dus we zijn al blij met een foodcourt in een grote shoppingmall. We bezoeken ook een grote Carrefour. Internationale producten en plaatselijke dingen. Winkelwagentjes met een plastic auto eraan, dan zijn de kinderen ook rustig. Ze hebben wel decafe en we kopen ook iets voor het ontbijt plus mandarijnen. Wel grappig zo’n franse keten hier.

Ons guesthouse zit midden in het oude centrum. De straat is een soort overslagbedrijf: er staat een lange rij vrachtauto’s die afgeladen en omgeladen worden. En dan ook supervol: 3 meter hoger dan de cabine worden dozen, nieuwe autobanden en andere grote pakken opgestapeld. Touwen en een zeil erover en op weg. Binnen Java maar ook naar Bali. We hebben er al veel van zien rijden. Ten zuidwesten van Surabaya is een snelweg gekomen, maar daar in de buurt hebben ze in 2006, op zoek naar gas, een moddervulkaan aangeboord. Ik kan het me herinneren dat ik het op TV gezien heb. Maar nu, 5 jaar later stroomt er nog steeds iedere dag modder uit het gat en verspert ook een deel van de snelweg… dus moet het verkeer omgeleid worden via de kleine dorpjes eromheen. Wat eens een goed plan was, is nu een groot debakel.

Wij gingen wandelend Chinatown door, meteen was het rustig in de zeer smalle straatjes. Winkeltjes van 1,5 meter diep met werkplaatsjes van ijzerwaren, 2e hands troep die opgepoetst wordt. Maar je kunt er vast wel alles vinden wat je zoekt.
Moeders met kinderen in de straatjes: hello… de hele dag hebben we lopen zwaaien en glimlachen naar alle kinderen en volwassenen die ons gedag zeggen; heelo mister! Ik zei als dat zo de komende 4 weken doorgaat, krijg je die lach nooit meer van mijn gezicht.
Een prachtige pasar (markt), hoog, licht en schoon met tientallen kramen met Chinese knoflook! En Hollandse uien! En ook die vrouwen maar lachen naar ons. De helft met een hoofddoek; de islamitische wijk zit naast Chinatown. Kruidnagelen (lekker door de tabak leren we ’s middags), koffiebonen, witte en bruine pinda’s, peperkorrels.

Een straatje ingedoken en dit was de textielstraat: lappen en hoofddoeken. We waren aangeland in de Arabische wijk en gingen op zoek naar Mesjid Ampel, de belangrijkste moskee in deze buurt. Maar ineens begon het te gieten en we gingen schuilen in een van de vele boekwinkeltjes, korans te kust en te keur. Er stonden 2 krukjes dus we keken een half uur droog naar de voorbijgangers: wandelaars, brommers, auto’s en becaks (met en zonder regenscherm). De eigenaar van de winkel bleek achteraf bij zijn buurman aan de overkant te zitten en kon ons dus prima in de gaten houden. Winkels hebben geen etalage of zo, het is gewoon één grote opening waar ’s avonds metalen of houten luiken/deuren voor gesloten worden. Het moskee-gezang was uiteraard de hele tijd te horen.
We vonden na de bui de belangrijkste moskee en er kwamen net een heleboel mensen uit. Wij mochten er niet in want we waren niet in Islamitische kleding: lange rok en alles bedekt. De soukh zat naast deze moskee en daar liepen we dus ook even over. Klein, maar 1 straatje. Wel een schone warung waar we een hapje namen.

Onderweg naar de ‘rode brug’ (jembatan merah) waar tijdens de onafhankelijkheidsstrijd stevig is gevochten liepen we ineens over de vismarkt. Die begint dus pas ’s middags. ‘s Ochtends wordt er gevist en smiddags gaat alles naar de markt. In grote blauwe tonnen met isolatiemateriaal eromheen wordt de vis op ijs aangevoerd. Dan wordt de handel in grote en kleine afwasteiltjes geschept en kan de verkoop beginnen: garnalen, zilveren lange snuit vissen, kleine frituurvisjes, 10 cm visjes, roggen en nog allemaal onbekende soorten.

The house of Sampoerna vonden we na veel ‘hello Mister’s.
Een Engels sprekende gids vertelde ons het verhaal: hier is een Chinees, die eind 19e eeuw naar Surabaya kwam, in 1912 begonnen met de verkoop van zijn handgerolde sigaretten met kruidnagel door de tabak (genaamd kretec naar het geluid dat de kruidnagel maakt als hij gemalen wordt)! Eerst rolde hij zijn sigaretten en ging daarna met zijn handeltje op de fiets rond, maar al snel bedacht hij dat hij anderen de sigaretten kon laten rollen en ze zelf alleen maar moest verkopen. Dat ging veel beter. Nu worden er in deze fabriek per dag 3 miljoen sigaretten gerold, waarvan de helft nog steeds met de hand (de andere helft met filter met een machine). Er werken in deze fabriek 3000 vrouwen aan deze sigaretten produktie en in alle fabrieken op Java zijn ruim 30.000 man aan het werk en nog eens 60.000 man die voor de toelevering zorgen. De sigaretten zijn alleen voor de lokale markt want er zit teveel teer in en mogen niet geimporteerd worden in europa en de vs.. Tot 2005 was het een familiebedrijf, maar nu is het een onderdeel van Philip Morris. Museum en productiehal is gratis te bezoeken. De werkhal waar de vrouwen de sigaretten zitten te rollen is zeer imponerend. In moderne werkkleding zitten ze naast elkaar met een petje op, waarvan de kleur aangeeft wat hun target per uur is: ruim 300 of 400 sigaretten. Eén op de zoveel rollers knipt ze af. Er wordt muziek gespeeld zodat ze op het ritme kunnen werken en zich niet vervelen ondertussen.

Het gebouw is van begin 20e eeuw, gebouwd als nederlands weeshuis en later is de zaal van de werkers een theater geweest. De familie woonde naast het bedrijf en dat is nu een café, waar we vrijdagavond heerlijk hebben gegeten. We werden uitgenodigd om 3 uur mee te gaan met een korte excursie per bus naar belangrijke historische (Nederlandse) gebouwen. Daar krijg je dan gemengde gevoelens van, want je realiseert je dat je voorouders hier eeuwenlang de bezetters zijn geweest. We hebben niet de indruk dat ze ons er persoonlijk om haten. Je realiseert je ook wat de Duitsers moeten voelen als ze op bezoek zijn in ander (door hun ooit bezet) land. Bij het vrijheidsmonument met een standbeeld van Soekarno en Hatta mochten we de bus uit om fotos te maken; hier werd de onafhankelijkheid van Nederland uitgeroepen. En aan het Oranjehotel werd de eerste Indonesische vlag gehezen. We kwamen langs de Dutch Bakery (en zagen later nog meer van deze winkels) met een molentje op zijn dak. Het gebouw van de Handelsvereniging Amsterdam, gebouwd in samenwerking met architect Cuypers, was het kantoor van de handel in suiker. De entree is prachtig betegeld met oker tegels gemaakt door de Porceleyne Flesch uit Delft. De klok buiten lijkt op die van het CS in Amsterdam. De Kepanjan katholieke kerk, die veel weg heeft van de Europese kerken. Erg interessant allemaal… en u gratis aangeboden door Philip Morris!

Even een uurtje uitgerust op bed en toen een taxi genomen naar Plaza Surabaya (< 2 €). Volle maan! Dit is het andere Surabaya. Een grote warenhuis waar je naast kleding, muziek, computers e.d. ook auto’s en apartementen kunt kopen! En een foodstreet waar we lekker Japans hebben gegeten. Wat veel dikke kindertjes zie je ook hier. De jonge meisjes zijn nog redelijk slank, de moeders zijn vaak al aardig gevuld, maar bij de komende generatie zal dat wel anders zijn. Foodstreet heeft behalve traditionele rijstmaaltijden ook hamburgers, een bakkerij, KFC, Pizzahut. Hier leert de jongere generatie dus ook westers voedsel waarderen. De klandizie is ook allemaal onder de 30 (behalve wij dan). De eerste toerist vanmiddag bij de bustoer ontmoet en nu ook een drietal stellen. Niet echt een toeristische stad dus, Surabaya.

We lopen een stuk terug langs een fontein, een parkje langs het water met een Russiche MIG. Verderop nog een parkje met een russische onderzeeboot en een boulevard met bloemen en voedselstalletjes voor overdag. Hier houdt het trottoir op en net als we besluiten een taxi te nemen horen we ineens muziek en zien een overdekt podium met gamelan orkest en zangeressen. We blijven natuurlijk even staan en worden al snel uitgenodigd om binnen te komen. Zo’n bijeenkomst is er iedere maand en vanaf zaterdag is er een muziekfestival. De Javaanse muziek is totaal anders dan de Balineze, evenals het dansen. Ligt veel moeilijker in het gehoor. We schudden handen, in het bijzonder een groep dertigers die gekleed zijn als de bezetters: Japanners, Duitsers (Heil Hitler roept er één met een hakenkruis om zijn arm) en een Javaanse militair. Later vertrekken ze gezamenlijk lachend op de fiets!
Er zijn 2 danseressen, maar de mannen die dansen worden uitgenodigd door een sjaal om te doen. Soms lijkt het net Tai Chi wat ze dansen. Ze proberen Hans natuurlijk te verleiden om te dansen… maar ja dat lukt natuurlijk niet! We krijgen wel meteen water aangeboden en fruit en later wordt er nog koffie uitgedeeld. Wat een kadootje weer zo’n avond! Om half 11 ploffen we dan weer in bed. En om 7 uur sochtends wordt er op de deur geklopt… Ontbijt! Dus weer een nieuwe dag in Surabaya. Op naar de ZOO. We vragen in het guesthouse met welke bus of bemo we moeten en als we daarop staan te wachten bemoeit natuurlijk iedereen er zich weer mee om er voor te zorgen dat we in de goede bemo komen. Schitterend! Een Balinese dame kletst graag met me en belooft me misschien wel te schrijven. Half uurtje naar het zuiden en dan klettert de eerste regenbui alweer op ons hoofd. Niks geen eind van de middag opfrissertje in Surabaya. Bij de ingang een beeld van Sura=slang en Baya=draak. Meteen na de ingang kwamen we langs de varanen (Komodo draken). Zij worden maximaal 3 meter en de meesten liggen de hele tijd voor pampus. Ineens liep er ééntje naar de voederdeur en toen kwam de rest ook in beweging, maar helaas nog 2 dagen wachten want ze worden maar 2x per maand gevoerd. Wat een spannende snelle slangentong hebben ze. Ook zijn er 32 minikomodos die hier sinds 2009 zijn. Verder natuurlijk beren, tijgers, giraffes, kangeroes, herten en veel soorten apen. Een klein olifantje van 2 maanden (20-12-2010) is weer heel bijzonder. Prachtige bruin/witte en zwart/witte eagles en een toekan met een grote felgekleurde snavel. Een gigantische hoeveelheid zwart/witte flamingo’s van Tasmanie en dat zullen er over een paar jaar nog veel meer zijn want we zagen ze paren en broeden (Hans zag een groot ei). Er werd ook heel wat afgekibbeld onder het toeziend oog van een groepje aalscholvers. Daar waren de 5 flamingo’s maar een zielig troepje bij. Spectaculair was ook weer een grote schildpad van minstens 1 meter; zijn rug was bedekt met wier. Ertegenover 3 grote vissen van zo’n 2 meter die adem moeten halen boven water (zijn het vissen of zijn het zoogdieren als de walvissen?).

Over de staat van onderhoud van het geheel zullen we het maar niet hebben want als ze het terras van een nieuw winkelcentrum al niet netjes kunnen houden …wat denk je dan?
Er barstte weer een bui los en we gingen schuilen bij het kinderzoo en kinderzwembad. Hier ook een kinderparadijs met wipkippen en carrousels die bewegen op een muntje van 1000 Rps (8 cent). Veel ouders kwamen schuilen, dus voor die man was de dag financieel toch nog geslaagd.

Met de taxi naar het stasiun Gubeng (handig dat ze nog zveel woorden hebben die we snappen) gebouwd in 1910, indertijd alleen voor blanken. Vasr treinkaartjes gekocht voor morgen. Als er een trein op het station staat, kun je niet meer oversteken naar het volgend perron; dus klim je gewoon in de trein en stapt er aan de andere kant weer uit! Niet zo handig als je bagage bij je hebt. Massage stoelen, een executive room, een VIP room, life muziek van zangeres met collega syntheziser, eettentjes alles is aanwezig voor een aangenaam uurtje wachten.

Teruggelopen via Plaza Surabaya en onderweg in de bemo gestapt. We dachten dat hij maar één kant op kon: de onze! Nou het kan dus ook dat hij daar nooit uitkomt! Na een half uurtje vroeg de driver waar we naartoe moesten en gelukkig is er dan altijd wel iemand die een beetje Engels spreekt om ons te vertellen dat we er nú uitmoesten en terug via de andere kant om bij de rode brug te komen. Een taxi vroeg 50.000 dus namen we maar de bemo voor 4000. Liepen meteen door naar house of Sampoerna voor dinner. Zalig!

De volgende morgen rustig aan gedaan. Soort bakpao broodje voor ontbijt, het vult maar is het ook lekker? Nog 2 uur door Chinatown gestruind en nu zagen we toch wel oorspronkelijke Chinezen in de smalle straatjes. En veel slechte gebitten, vooral de ouderen; een paar tanden en dat is het nog. Weer veel hello Mister. We bezochten de Chineze tempel en het bijzondere hieraan waren de grote kaarsen van wel 30 cm doorsnede die er brandden. Met een plasticje eromheen, zoals hier gewoon is bij kaarsen. Mooie bedrukte kaarsen met een lont als een tuinkaars bij ons. Er werd volop wierook gebrand. Bijzonder na de vele Chinese tempels die we al gezien hebben toch weer een andere. Ook mooie houten beelden bij de ingang.
Nog een rondje markt. Grappig dat ik altijd acuut last van mijn keel krijg als ik langs een grote stapel pepers loop of als men aan het koken is met veel chili erin. Een straat vol met huisjes van 1,5 x 3,5 meter, met de kindertjes vrolijk op straat spelend. Een schooltje hebben we eigenlijk niet gezien in deze buurt. Hopelijk voor deze kinderen zit er wel wat in de buurt.
Via een pasar met luxe artikelen zoals gouden kettingen, bad- en sportkleding naar de Carrefour om broodjes en cola te kopen. Dat nam veel tijd in beslag dus namen we meteen een taxi voor de deur van de Carrefour, pikten onderweg onze bagage op en reden naar het station. Ondanks de zaterdag erg veel verkeer. Iedereen gaat lekker shoppen en verplaatst zich per auto. En al die brommers die kriskras tussen de auto’s doorschieten.
Toch waren we met 20 minuten bij het station en installeerden ons in de Executive wachtruimte. Om 3 uur vertrokken we naar Solo (4.15 uur). Afwisselender landschap dan het eerste stuk van de week en ook mooiere en grotere huizen.